De toekomst volgens ‘Scientific American’ in twaalf voorspellingen
De toekomst volgens ‘Scientific American’ in twaalf voorspellingen
‘Eos’ en ‘Scientific American’ werpen een blik in de toekomst Bij ‘Future Visions Unlimited’ hebben we een boontje voor toekomstscenario’s en toekomstvoorspellingen, gesteld dat er een rationaliteit achter zit. Zeg dus maar de wetenschappelijk verantwoorde speculaties. We zullen ons echter niet snel verdiepen in de voorspellingen van Madame Soleil met haar glazen bol. Ook wat er uit theeblaadjes of de stand der sterren af te lezen valt, laten we met plezier over aan de gespecialiseerde rubrieken in de boekskes. Met veel interesse las ik dan ook het hoofdartikel ‘12 Ontwikkelingen Die De Wereld Zullen Veranderen’ in het zomernummer van ‘Scientific American’. Wetenschapjournalisten onderzoeken twaalf mogelijke ontwikkelingen en geven telkens de waarschijnlijkheid aan dat dit vóór 2040 zal gebeuren. Het populairwetenschappelijke blad ‘Eos’ verspreidt ‘Scientific American’ in ons taalgebied. De Nederlandstalige editie van ‘Scientific American’ bevat voornamelijk vertaalde artikelen die eerder in de Amerikaanse versie gepubliceerd werden. Twaalf mogelijke ontwikkelingen De toekomstvoorspellingen bouwen voort op technologische ontwikkelingen zoals het klonen van mensen of het opwekken van energie via kernfusie. Er worden ook enkele processen beschreven, waar de mensheid geen of nauwelijks invloed op heeft: de inslag van een asteroïde of het uitbreken van een wereldwijde ziekte. Daarnaast is er bijvoorbeeld onderzoek naar iets als meerdere dimensies: die kunnen bestaan, die kunnen ook niet bestaan. We weten het eenvoudigweg niet. Deze ontwikkeling krijgt dan ook een kans van vijftig procent. Hier is het lijstje met de twaalf ontwikkelingen, telkens met de waarschijnlijkheid die ‘Scientific American’ er op plakt.
Mensen klonen – ‘Het procédé is bijzonder moeilijk, maar lijkt al minstens even onafwendbaar.’ Charles Q. Choi In 1996 kwam Dolly als eerste schaap via klonering ter wereld. Is het straks de beurt aan een mens? Of misschien wordt er zelfs een uitgestorven soort zoals de Neanderthaler gekloond, als straks diens volledige genoom ontrafeld is. ‘Scientific American’ dringt aan om over de ethische vragen na te denken. Extra dimensies – ‘Kan de Large Hadron Collider de ruimte in nieuwe plakjes snijden?’ Georges Musser De supersymmetriehypothese heeft tien ruimtelijke dimensies nodig om ons universum te beschrijven. Sommige dimensies zouden zo klein zijn, dat we ze niet waarnemen. Deeltjesfysici hopen ze te kunnen betrappen met de deeltjesversneller ‘Large Hadron Collider’ van CERN. Niet alle theorieën vereisen extra dimensies. Rijst de vraag: kunnen we bewijzen dat er geen extra dimensies zijn, mocht dat het geval zijn? Kernoorlog – ‘Van lokaal conflict tot globale nachtmerrie.’ Philip Yam. Een atoomoorlog tussen de grootmachten lijkt na afloop van de Koude Oorlog veraf. De wederzijdse vernietiging is afschrikwekkend genoeg gebleken. Hopelijk laten ook de nieuwe kernmachten zoals India en Pakistan zich daardoor afschrikken. Een oorlog tussen beide Aziatische landen, waarbij heel hun kernarsenaal wordt ingezet, leidt tot twintig miljoen slachtoffers. Een nucleaire winter zal de aarde tien jaar lang verduisteren, waardoor er wereldwijd massale hongersnood zal uitbreken. Buitenaardse intelligentie – ‘Hoe moeten we reageren op een signaal uit de ruimte?’ John Matson. Dit thema kennen sciencefictionliefhebbers maar al te goed. Vijftig jaar SETI-onderzoek heeft evenwel niets opgeleverd. Pionier Frank Drake en zijn collega’s blijven er toch van overtuigd dat er buitenaardse intelligentie bestaat. Ze wijzen op de meer dan vierhonderd exoplaneten, die ondertussen ontdekt zijn. Andere wetenschappers geloven eerder eenvoudige levensvormen dan intelligente aliens op buitenaardse planeten aan te treffen. Volgens Alan Boss van het Carnegie-instituut voor Wetenschap hebben we nog minstens twintig jaar technologische vooruitgang nodig vooraleer we dergelijk primitief leven kunnen waarnemen. Leven scheppen in het lab – ‘Kan de synthetische biologie ook inerte materie tot leven wekken?’ David Biello. Synthetische biologie wijzigt vandaag bestaande organismen. DNA van een organisme wordt gewijzigd, zeg geherprogrammeerd, en vervolgens opnieuw ingeplant. Deze ontwikkeling is even belangrijk als de industriële revolutie in de negentiende eeuw. ‘Nieuw lableven lijkt binnen handbereik’ schrijft ‘Scientific American. Supergeleiders bij kamertemperatuur – ‘Ze zouden een revolutie veroorzaken op het elektriciteitsnet, als ze tenminste kunnen bestaan.’ Michael Moyer De huidige supergeleiders werken enkel met extreem lage temperaturen. Dit vraagt veel energie en is dus kostbaar. Mochten er supergeleiders bij kamertemperatuur bestaan, dan kan elektriciteit veel goedkoper en efficiënter getransporteerd worden. Zonne-energie in de Sahara kan dan Europa energie leveren via supergeleidende kabels doorheen de Middellandse Zee. Asteroïde-inslag – ‘Weinig kans op de apocalyps, maar kleine knallers kunnen wel een hele stad met de grond gelijkmaken.’ Robin Lloyd. Gaan we de weg van de dinosauriërs op? Of wordt een miljoenenstad van de kaart geveegd door een inslag van een kleine meteoriet van de grootte die het onbewoonde Tunguska in 1908 trof? De gevolgen van een meteorietinslag zijn heel groot. De kans dat op korte termijn een grote meteoriet neerstort, is eerder klein. Kleine inslagen zijn echter frequenter. Over een langere periode bekeken, lijkt dit rampspoedscenario onafwendbaar! Laten we daarom onze afweer dus uitbouwen. De NASA moet Near Earth Objecten opsporen en technieken bestuderen om hemellichamen op ramkoers met onze aarde van baan te veranderen. Smeltende polen – ‘Schuif die strandstoel maar achteruit: een stijgende zeespiegel zal de wereld hertekenen.’ David Biello. Naar schatting leven er tweehonderd miljoen mensen op één meter of minder boven de zeespiegel. Het poolijs smelt sneller dan de wetenschap enkele jaren geleden voorspelde. Het volledig wegsmelten van de polen duurt weliswaar nog eeuwen. De mens zal zich noodgedwongen moeten aanpassen en de bedreigde gebieden verlaten. Machines met een eigen agenda – ‘Wat als denkende robots de touwtjes in handen nemen?’ Larry Greenemeier. De neurologie heeft de biologische basis van het bewustzijn nog niet weten te achterhalen. Sommigen denken dat complexiteit en het vermogen om te leren een doorslaggevende rol spelen. Zodra machines bewust worden, kunnen ze zichzelf verbeteren. AI-pionier Ray Kurzweil voorspelt dat Artificiële Intelligentie na een geleidelijke evolutie de mens ooit zal overtreffen. De mens zal dan deze supermachines niet meer begrijpen en ze bijgevolg niet meer beheersen. Kunnen de drie wetten van de robotica zoals Isaac Asimov ze formuleerde, redding brengen? Neen, want Asimov veronderstelde dat de mens de machine programmeert, terwijl de zichzelf verbeterende machine zichzelf en zijn eigen creaties zal programmeren. ‘Scientific American’ besluit ‘Als op een dag blijkt dat we ze niet langer kunnen sturen, laat ons dan hopen dat we de planeet op vreedzame wijze kunnen delen met onze medebewoners van silicium.’ Aardbeving aan de Amerikaanse Westkust – ‘Overleeft Californië de volgende grote schok?’ Katherine Harmon. De kracht van aardbevingen werd door de verwoestende schok in Haïti nog maar eens geïllustreerd. In Californië en Japan worden flatgebouwen ontworpen zodat ze bevingen tot 7 op de schaal van Richter kunnen doorstaan. Dat is nodig, want de ‘US Geological Survey’ denkt dat Californië maar liefst 99 procent kans heeft om voor 2038 een aardbeving van 6,7 of hoger te verwerken krijgt. Het ‘US Geological Survey’ waarschuwt dat zelfs een aardbeving van 7,8 op de schaal van Richter niet ondenkbaar is. Daarbij zouden er 1.800 doden en 50.000 gekwetsten te betreuren zijn. De schade zou tweehonderd miljard dollar bedragen. Kernfusie – ‘Dé oplossing voor onze milieuzorgen is nog niet voor morgen.’ Michael Moyer. Kernfusie lost heel wat problemen op: de grondstof is spotgoedkoop zeewater, er worden geen schadelijke stoffen uitgestoten en er blijft geen gevaarlijk afval over. Helaas moet er nog een hele weg worden afgelegd. Realistischer is daarom een hybride systeem. Hierbij versnelt fusie de splijtingsreactie van kernafval. Een prototype van een dergelijke hybride centrale kan tegen 2020 werken. Tegen 2030 kan dan de eerste centrale operationeel worden. Dodelijke pandemie – ‘Het volgende griepvirus zaait misschien wél wereldwijd dood en economisch verderf.’ Katherine Harmon. Het voorbije griepseizoen met het H1N1-virus liep gelukkig met een sisser af. Dat neemt niet weg dat epidemiologen blijven waarschuwen voor een mogelijke pandemie. Het kan een gemuteerd griepvirus zijn of een andere ziekteverwekker. De Spaanse griep, die de wereld in 1918 teisterde, heeft meer slachtoffers gemaakt dan de eerste wereldoorlog. Een dodelijk virus kan miljoenen mensenlevens eisen en tegelijkertijd onze maatschappij ontwrichten. Indien het virus kunstmatig zou zijn, vallen er vermoedelijk heel wat minder slachtoffers, maar is de sociale en economische impact veel erger. Bron: Scientific American – Nederlandstalige editie, nr. 4, juli-augustus 2010. Meer info: www.eos.be www.scientificamerican.eu Frank Beckers |