Requiem voor een cinema
De laatste film in de Studio Leuven
Op zondagavond 3 januari nam filmkijkend Leuven afscheid van de Studio’s. Het publiek had de keuze tussen ‘Bright Star’, ‘De Helaasheid Der Dingen’, ‘Dossier K’ en ‘Das Weisse Band’. Het bioscoopcomplex van de familie Rastelli in de Burgemeesterstraat in Leuven was een bekende naam in cinefiele kringen. Generaties studenten leerden hier de liefde voor de film kennen. Heel wat studenten, afgestudeerden en vooral ouderen verkozen de Studio Filmtheaters boven concurrent Kinepolis in de Bondgenotenlaan. Film boven ontspanning, het cinefiele boven het commerciële, de verouderde infrastructuur boven 3D, het blikje aan de ingang boven de emmers popcorn en de sloten cola, het wat oudere, gezapigere publiek boven het jonge, luidruchtige volkje. De eerste arthousecinema van Vlaanderen Wat al enige tijd in de lucht hing, werd eind vorig jaar door eigenaar Rastelli bevestigd: de Studio van Leuven zou vanaf januari 2010 sluiten. Daarmee verdwijnt de oudste arthousebioscoop van Vlaanderen. Eenenveertig jaar geleden, in 1968, opende vader Rastelli, Jos Rastelli, de eerste Studiozaal. Er zouden nog vier zalen in de studentenstad bijkomen. Daarnaast werden er Studio’s in Koksijde, Geel, Diest en Herentals gebouwd. De Studio bracht de zogezegde ‘betere film’, de cinefiele productie, die de commerciële cinema vroeger vaak links liet liggen wegens gebrek aan publieke belangstelling. Jos Rastelli introduceerde de sneak preview in ons land, waarbij het publiek niet wist welke film er in voorpremière zou vertoond worden. Tijdens de zomer kon je er de klassiekers uit de filmgeschiedenis ontdekken of herontdekken. Bijna alle filmfestivals in Leuven vonden ooit een thuis in de Studio’s. Vorig jaar ontstond het nieuwe ‘Realidad Latina’ met Latijns-Amerikaanse films in het studentencentrum Pangaea, het Latijns-Amerikaans café La Goyita én haast vanzelfsprekend in de Studio. Ook het Afrikafestival, dat al eerder naar Kinepolis uitweek, hield in zijn beginjaren vertoningen in de Studio. Docville, het Holebifilmfestival, het Internationaal Kortfilmfestival, Kulturama, de Japan Week en andere festivals zullen een alternatieve locatie moeten zoeken. Problemen Er is een terugloop van ticketverkoop in heel het land. Walter Vander Cruysse van Studio Skoop in Gent meent dat het aantal bezoekers van de filmhuizen op vijf jaar tijd gehalveerd is. Enkel de grote bioscoopcomplexen blijken nog het hoofd boven water te kunnen houden. Goedkope dvd’s, films die enkel op dvd worden uitgebracht, het massale downloaden, de homecinema, ... Het deed allemaal geen goed voor de bioscoopzalen en al zeker niet voor de arthousecinema’s. Vroeger kon je enkel bij hen terecht om die ene bijzondere film te zien, de auteursfilm, een experimentele prent, een ontdekking van een of ander buitenlands filmfestival. Bovendien brengt ook concurrent Kinepolis de artistieke successen met haar Cinémagieprogramma. Vergeet niet dat Kinepolis goed is voor vijfenveertig procent marktaandeel, een ongeëvenaarde situatie in het Europese cinemalandschap. Terwijl de Studio ook commerciële films ging brengen, investeerde Kinepolis in nieuwigheden, in de toekomst. Zo is er ook in Kinepolis Leuven een 3D-projectie en digitale projectie mogelijk. Die investeringen lagen buiten het bereik van de Rastelli’s. Kinepolis bouwt bovendien een nieuw publiek op met evenementen als ‘Opera In De Cinema’ en premières of marathons van tv-reeksen. Vijf jaar geleden sloot Rastelli de twee zalen even verder in de Brabançonnestraat. De voorbije jaren schrok ik regelmatig van de lage publieksopkomst in de Studio. Met vrienden speculeerden we hoe de Studio het hoofd boven water kon houden en vreesden het ergste. Mars voor de betere film Niemand is dan ook verbaasd, nu Rastelli er uiteindelijk in Leuven mee stopt. Eerst sloten de zalen in Tienen en Diest. Ondertussen werd er een steunactie ‘Red de Studio’ op Facebook opgericht. Na enkele dagen hadden al zesduizend sympathisanten de onlinepetitie getekend. De actie kreeg onder meer steun van de Vereniging van Vlaamse Cineasten. Donderdag 19 november riep ‘Red de Studio’ zelfs op om massaal naar de film te gaan. Vier à vijfhonderd sympathisanten daagden in de Burgemeesterstraat op. Helemaal niet slecht, maar waar bleven de vijfduizend vijfhonderd andere sympathisanten van de Facebookgroep? Te druk bezig om een film te downloaden? Woordvoerster Griet De Vos van ‘Red de Studio’ hield een pleidooi ter ondersteuning van de Studio en van de arthousecinema en het personeel werd in de bloemetjes gezet. Die donderdagavond kende de Studio nog eens driemaal zoveel bezoekers in vergelijking met een andere donderdagavond. Het publiek werd beloond met goedkope tickets en eindelijk nog eens een sneak preview. De actievoerders beseffen ook wel dat Rastelli’s besluit vast staat. Daarom pleiten ze ervoor dat de stad een zaal zou overnemen zoals dat ook op sommige plaatsen in het buitenland gebeurt. Minstens verwachten ze dat de stad een initiatief neemt om de cinefiele film een plaats in Leuven te blijven geven. Het stadsbestuur heeft al laten weten dat er geen geld is om de Studio over te nemen. Wel wordt er nagedacht rond het kunstencentrum in de Molens van Orshoven aan de Leuvense Vaartkom, waar theater en film een plaats zouden kunnen krijgen. We wachten af. De actie ‘Red de Studio’ kwam te laat. Jan Rastelli zuchtte zelf: “Waar waren al die filmliefhebbers de voorbije veertig jaar? Waren ze regelmatig naar de film gekomen, dan had ik mijn zaak niet moeten sluiten.” Leuven filmstad? De Leuvense filmliefhebber rest nu nog CinemaZED in het Stuk. CinemaZED beschikt echter slechts over een enkele filmzaal. Tijdens een festival komt er soms een tweede zaal bij. Elke titel wordt maximaal een drietal keer herhaald. De filmliefhebber krijgt dus geen keuze. Dit stelt problemen voor een vriendenclub die bijvoorbeeld elke tweede woensdag van de maand naar de Studio ging. Zij vinden niet altijd hun gading bij CinemaZED. Ook het muziekcentrum Depot, dat is in de voormalige bioscoop Eden gehuisvest, laat horen dat er wel eens een filmvoorstelling kan plaatsvinden. En zo belandt de Studio in het rijtje verdwenen cinema’s. In Leuven zijn dat al de Eden, de Rex, de Monty, Lovanium, … , waarvan sommige de komst van de Studio niet overleefd hebben. Verder is er nog het complex van Superclub, maar dat werd in 1997 door Kinepolis overgenomen. In 2004 verhuisde bovendien de collectie van het Vlaams Filmmuseum en Archief naar Kortrijk.’s Woensdagsmiddags was er in het Vlaams Filmmuseum een schoolvoorstelling en woensdagavond was er een voorstelling voor het brede publiek. Tja, ook toen al telde ik er ’s avonds meestal slechts tien, twintig geïnteresseerden. Hiermee neem ik afscheid van de eigenaar, de sympathieke kaartjesverkoopster, de ticketscheurders, de operatoren, andere personeelsleden en alle vrijwilligers van de laatste veertig jaar. Bedankt voor de vele uren filmplezier! THE END Frank Beckers |