Offscreen verkent de interstellaire ruimte
Offscreen 2011
Zoals beloofd kom ik terug op de ‘Outer Space’-sectie van het Brusselse filmfestival Offscreen. Offscreen sloot zondag 27 februari af met de vertoning van de thriller ‘Seconds’, een wat vergeten film van John Frankenheimer met Rock Hudson in de hoofdrol. De plot vertelt het paranoïde verhaal van een vijftiger die een nieuwe identiteit krijgt. Deze slotfilm paste in de sectie ‘Face / Off’ over gezichttransplantaties. Het programma van Offscreen bestaat elk jaar uit meerdere thema’s. Dit jaar kozen de programmatoren voor ‘Outer Space’, ‘Face / Off’, Kungfu uit de Shaw Brothers-studio in Hong-Kong, ‘First Screenings’ en retrospectieven van de eregasten Monte Hellman en Phil Mulloy.
Door de ogen van een ander
Een onderwerp als gezichtstransplantaties staat natuurlijk garant voor psychologische thrillers. In deze reeks zag ik de Japanse prent ‘The Face Of Another’ naar een verhaal van Kobo Abe. Ooit las ik een bundel kortverhalen van deze schrijver, die de ‘de Japanse Kafka’ wordt genoemd. Regisseur Hiroshi Teshigahara kent u misschien van ‘Women In The Dunes’. ‘Face / Off’ onderzoekt hoe een nieuw gezicht de persoonlijkheid verandert.
In ‘The Face Of Another’ krijgt een patiënt een nieuw gezicht. Hij vertelt zijn dokter dat hij zijn vrouw zal proberen te verleiden. De dokter droomt ervan om gezichten aan de lopende band te produceren zodat iedereen een ander gezicht heeft, iedereen een masker draagt en er geen verschil meer is tussen eenzaamheid en samenzijn. Een parallel verhaal confronteert de kijker met een broer en een zus. De zus heeft een mismaakt gezicht.
Outer Space
Al op de openingsavond in Cinema Nova kreeg het festivalpubliek een voorsmaakje van ‘Outer Space’ met de korte film ‘Yuri Lennon’s Landing On Alfa 46’. Astronaut Yuri Lennon landt op een maan van Jupiter. Het lot van de wereld ligt in zijn hand...
In de inkomhal van de cinema hingen kartonnen meteorieten tegen het plafond, die verdomd moeilijk te fotograferen waren. De bar in de kelder was voorzien van een muurschildering die beelden uit de ruimte opriep. Links en rechts stonden robotten, stijl jaren vijftig.
Filmgeschiedenis in Cinematek
In het Brusselse filmmuseum werden de grote sciencefictionklassiekers bovengehaald: ‘Alien’, ‘Forbidden Planet’, ‘Silent Running’, ‘Dune’, ‘Solaris’, ‘2001: A Space Odyssey’,… Die heeft u wellicht allemaal al gezien. Maar kent u ook ‘Aelita’? Deze stille zwart-wit film uit 1924 is de allereerste sciencefictionfilm uit de voormalige Sovjet-Unie.
Arbeiders aller planeten, verenigt u!
Samen met het cultuurcentrum ‘De Melkweg’ uit Amsterdam stelde Offscreen de reeks ‘Outer Space’ samen. Het onderdeel van ‘Outer Space’ met Oost-Europese films werd heel toepasselijk ‘Marx Attacks!’ genoemd. Gezien de sociaal-politieke situatie die in het Oostblok heerste, zijn al deze films sterk ideologisch gekleurd. Een film als ‘Aelita’ is pure propaganda. Het communisme en de wereldrevolutie worden zonder enige terughoudendheid opgehemeld.
Zoals beloofd kom ik terug op de ‘Outer Space’-sectie van het Brusselse filmfestival Offscreen. Offscreen sloot zondag 27 februari af met de vertoning van de thriller ‘Seconds’, een wat vergeten film van John Frankenheimer met Rock Hudson in de hoofdrol. De plot vertelt het paranoïde verhaal van een vijftiger die een nieuwe identiteit krijgt. Deze slotfilm paste in de sectie ‘Face / Off’ over gezichttransplantaties. Het programma van Offscreen bestaat elk jaar uit meerdere thema’s. Dit jaar kozen de programmatoren voor ‘Outer Space’, ‘Face / Off’, Kungfu uit de Shaw Brothers-studio in Hong-Kong, ‘First Screenings’ en retrospectieven van de eregasten Monte Hellman en Phil Mulloy.
Door de ogen van een ander
Een onderwerp als gezichtstransplantaties staat natuurlijk garant voor psychologische thrillers. In deze reeks zag ik de Japanse prent ‘The Face Of Another’ naar een verhaal van Kobo Abe. Ooit las ik een bundel kortverhalen van deze schrijver, die de ‘de Japanse Kafka’ wordt genoemd. Regisseur Hiroshi Teshigahara kent u misschien van ‘Women In The Dunes’. ‘Face / Off’ onderzoekt hoe een nieuw gezicht de persoonlijkheid verandert.
In ‘The Face Of Another’ krijgt een patiënt een nieuw gezicht. Hij vertelt zijn dokter dat hij zijn vrouw zal proberen te verleiden. De dokter droomt ervan om gezichten aan de lopende band te produceren zodat iedereen een ander gezicht heeft, iedereen een masker draagt en er geen verschil meer is tussen eenzaamheid en samenzijn. Een parallel verhaal confronteert de kijker met een broer en een zus. De zus heeft een mismaakt gezicht.
Outer Space
Al op de openingsavond in Cinema Nova kreeg het festivalpubliek een voorsmaakje van ‘Outer Space’ met de korte film ‘Yuri Lennon’s Landing On Alfa 46’. Astronaut Yuri Lennon landt op een maan van Jupiter. Het lot van de wereld ligt in zijn hand...
In de inkomhal van de cinema hingen kartonnen meteorieten tegen het plafond, die verdomd moeilijk te fotograferen waren. De bar in de kelder was voorzien van een muurschildering die beelden uit de ruimte opriep. Links en rechts stonden robotten, stijl jaren vijftig.
Filmgeschiedenis in Cinematek
In het Brusselse filmmuseum werden de grote sciencefictionklassiekers bovengehaald: ‘Alien’, ‘Forbidden Planet’, ‘Silent Running’, ‘Dune’, ‘Solaris’, ‘2001: A Space Odyssey’,… Die heeft u wellicht allemaal al gezien. Maar kent u ook ‘Aelita’? Deze stille zwart-wit film uit 1924 is de allereerste sciencefictionfilm uit de voormalige Sovjet-Unie.
Arbeiders aller planeten, verenigt u!
Samen met het cultuurcentrum ‘De Melkweg’ uit Amsterdam stelde Offscreen de reeks ‘Outer Space’ samen. Het onderdeel van ‘Outer Space’ met Oost-Europese films werd heel toepasselijk ‘Marx Attacks!’ genoemd. Gezien de sociaal-politieke situatie die in het Oostblok heerste, zijn al deze films sterk ideologisch gekleurd. Een film als ‘Aelita’ is pure propaganda. Het communisme en de wereldrevolutie worden zonder enige terughoudendheid opgehemeld.
In ‘Aelita’ werkt een ingenieur aan een raket om naar Mars te reizen. Hij dagdroomt van de missie die hij hoopt te ondernemen en verbeeldt zich het leven op Mars. Zijn leven op aarde verloopt echter minder rooskleurig. Hij verdenkt zijn vrouw van ontrouw en dit thema wordt behoorlijk uitgewerkt. Sommige kijkers vroegen zich dan ook af of dit wel als sciencefiction moet bestempeld worden.
Het grote succes van ‘Aelita’ zorgde al snel voor een parodie. Ook in de korte animatiefilm ‘Interplanetary Revolution’ (ik geef de Engelse titel) uit 1924 zegeviert vanzelfsprekend weer de Intergalactische Revolutie! In Cinematek werden beide stille films live door een pianiste begeleid.
Nogmaals Stanislav Lem
Ik merkte al op dat in Cinematek ‘Solaris’ werd getoond. Andrei Tarkovski verfilmde hiervoor het gelijknamige meesterwerk van de Poolse auteur Stanislav Lem. Verschillende van diens verhalen werden verfilmd, hoewel de schrijver zelf nooit gelukkig was met het resultaat.
Offscreen bracht nog tweemaal werk van Stanislav Lem: het Oostduitse ‘The Silent Star’ en het Tsjecho-Slowaakse ‘Ikarie Xb1’.
De decors uit ‘The Silent Star‘ hebben redelijk de tand des tijds doorstaan. Toen de film uitkwam, moeten de scènes en de maquette van de raket behoorlijk futuristisch geleken hebben. In de Gobiwoestijn wordt een magnetische spoel gevonden. Dit is een wrakstuk van “de raket die in 1908 in Tunguska neerstortte”. Het toestel kwam van Venus. De DDR stelt heel grootmoedig haar vliegklare raket Kosmokrator ter beschikking van de wereldbevolking om een missie naar Venus te starten. Onderweg wordt de boodschap volledig gedecodeerd. Dan blijkt dat Venus indertijd een aanval op de aarde plande. Aangekomen op Venus treffen de kosmonauten een schijnbaar dode wereld aan. Ze dwalen door een woud van glas. Van de Vesuvianen rest enkel een schaduw. Hun energiecentrales zijn nog steeds in werking. De ontdekkingsreis van de Kosmokrator zal de aarde redden, maar kost ook het leven aan enkele bemanningsleden.
Deze film was veel minder gedateerd dan andere films van de reeks ‘Marx Attacks!’. Weliswaar is de actie soms naïef en zijn de speciale effecten nu eenmaal van voor het computertijdperk. Er komt zowaar een UFO-scène in, waarin alle astronauten doorheen geschud worden en op de vloer vallen. Het ruimteschip mag er best zijn, ook al is het duidelijk animatie, maar toch. De cast is opvallend zeer internationaal met zelfs een rol voor een Amerikaan. De film paste in de feesten rond het tienjarig bestaan van de DDR. Daarom moest het scenario eindeloos herschreven worden vooraleer alle instanties tevreden waren met de verheerlijking van de DDR en het communisme.
Derde keer Stanislav Lem
‘Ikarie Xb1’ is opnieuw gebaseerd op een verhaal van Stanislav Lem. Zijn naam verschijnt echter niet bij de credits. We zijn in de tweeëntwintigste eeuw beland. Raket Icarus vliegt naar de ster Alfa Centauri. We leren het leven aan boord van een intergalactische missie kennen. Onderweg doen er zich verschillende incidenten voor. De beginsequentie start sterk. Een kosmonaut op de dool schreeuwt: ‘De aarde bestaat niet’.
Deze film komt uit een Tsjechische studio en hoort tot de Tsjechische New Wave. Toch bekroop me iets teveel het gevoel naar een gedateerde film te kijken.
De nieuwe Russische film
‘To The Stars By The Hard Way’ uit 1980 werd na de val van het IJzeren Gordijn heel populair. Volgens het programmaboekje van Offscreen was dit een grote hit in Rusland. Het eerste deel van de film oogt heel poëtisch. In een ruimtewrak ontdekken Russische kosmonauten Niva, een vrouwelijke humanoïde. Zij lijdt aan geheugenverlies. Op aarde wordt ze opgenomen in de familie van één van de wetenschappers, die haar wil observeren. Langzaamaan komen haar herinneringen terug. Ze komt van de planeet Dessa en wordt onbewust gedwongen om terug naar haar thuiplaneet te reizen. Het tweede deel wordt de film eerder gewoontjes. De actie neemt het over. Dessa moet gered worden uit de handen van de boosaardige kapitalist die gezonde lucht verkoopt op een ecologisch totaal ontwrichte planeet.
Nog meer Russische films
Cinema Nova brengt binnenkort drie postapocalyptische films van de Russische regisseur Konstantin Lopushansky. Deze films behoren dan wel niet tot het programma van Offscreen, maar spreken ongetwijfeld eenzelfde publiek aan dat ‘Outer Space’ kan appreciëren. De regisseur was assistent van Andrei Tarkovsky toen die ‘Stalker’ draaide. Hun films ademen dezelfde sfeer uit. Dat wil zeggen: traag, poëtisch en de films worden als ‘metafysische meditaties’ omschreven.
Op 19 maart is er ‘Letters From A Dead Man’, op 20 maart ‘Visitor Of A Museum’ en op 25 maart en 2 april ‘The Ugly Swans’. Die laatste film is naar een sciencefictionverhaal van de broers Arkady en Boris Strugatsky. Konstantin Lopushansky bezoekt op 2 april onze hoofdstad en leidt zelf zijn film in.
Offscreen wordt vijf
Offscreen 2011 was voor filmliefhebbers én sciencefictionfans een heel interessante editie dankzij de ontsluiting van de Oostblokfilms. Ik ben benieuwd naar editie 2012. Dan wordt Offscreen vijf jaar. Welke thema’s zal organisator Dirk Van Extergem ons dan voorschotelen?
Enkele vermelde films
OFFSCREEN 2011
9 –27 februari 2011
Cinema Nova, Cinema Rits, Cinematek, Bozar, Brussel
Meer info
www.offscreen.be
www.nova-cinema.org/?lang=nl
Frank Beckers
Het grote succes van ‘Aelita’ zorgde al snel voor een parodie. Ook in de korte animatiefilm ‘Interplanetary Revolution’ (ik geef de Engelse titel) uit 1924 zegeviert vanzelfsprekend weer de Intergalactische Revolutie! In Cinematek werden beide stille films live door een pianiste begeleid.
Nogmaals Stanislav Lem
Ik merkte al op dat in Cinematek ‘Solaris’ werd getoond. Andrei Tarkovski verfilmde hiervoor het gelijknamige meesterwerk van de Poolse auteur Stanislav Lem. Verschillende van diens verhalen werden verfilmd, hoewel de schrijver zelf nooit gelukkig was met het resultaat.
Offscreen bracht nog tweemaal werk van Stanislav Lem: het Oostduitse ‘The Silent Star’ en het Tsjecho-Slowaakse ‘Ikarie Xb1’.
De decors uit ‘The Silent Star‘ hebben redelijk de tand des tijds doorstaan. Toen de film uitkwam, moeten de scènes en de maquette van de raket behoorlijk futuristisch geleken hebben. In de Gobiwoestijn wordt een magnetische spoel gevonden. Dit is een wrakstuk van “de raket die in 1908 in Tunguska neerstortte”. Het toestel kwam van Venus. De DDR stelt heel grootmoedig haar vliegklare raket Kosmokrator ter beschikking van de wereldbevolking om een missie naar Venus te starten. Onderweg wordt de boodschap volledig gedecodeerd. Dan blijkt dat Venus indertijd een aanval op de aarde plande. Aangekomen op Venus treffen de kosmonauten een schijnbaar dode wereld aan. Ze dwalen door een woud van glas. Van de Vesuvianen rest enkel een schaduw. Hun energiecentrales zijn nog steeds in werking. De ontdekkingsreis van de Kosmokrator zal de aarde redden, maar kost ook het leven aan enkele bemanningsleden.
Deze film was veel minder gedateerd dan andere films van de reeks ‘Marx Attacks!’. Weliswaar is de actie soms naïef en zijn de speciale effecten nu eenmaal van voor het computertijdperk. Er komt zowaar een UFO-scène in, waarin alle astronauten doorheen geschud worden en op de vloer vallen. Het ruimteschip mag er best zijn, ook al is het duidelijk animatie, maar toch. De cast is opvallend zeer internationaal met zelfs een rol voor een Amerikaan. De film paste in de feesten rond het tienjarig bestaan van de DDR. Daarom moest het scenario eindeloos herschreven worden vooraleer alle instanties tevreden waren met de verheerlijking van de DDR en het communisme.
Derde keer Stanislav Lem
‘Ikarie Xb1’ is opnieuw gebaseerd op een verhaal van Stanislav Lem. Zijn naam verschijnt echter niet bij de credits. We zijn in de tweeëntwintigste eeuw beland. Raket Icarus vliegt naar de ster Alfa Centauri. We leren het leven aan boord van een intergalactische missie kennen. Onderweg doen er zich verschillende incidenten voor. De beginsequentie start sterk. Een kosmonaut op de dool schreeuwt: ‘De aarde bestaat niet’.
Deze film komt uit een Tsjechische studio en hoort tot de Tsjechische New Wave. Toch bekroop me iets teveel het gevoel naar een gedateerde film te kijken.
De nieuwe Russische film
‘To The Stars By The Hard Way’ uit 1980 werd na de val van het IJzeren Gordijn heel populair. Volgens het programmaboekje van Offscreen was dit een grote hit in Rusland. Het eerste deel van de film oogt heel poëtisch. In een ruimtewrak ontdekken Russische kosmonauten Niva, een vrouwelijke humanoïde. Zij lijdt aan geheugenverlies. Op aarde wordt ze opgenomen in de familie van één van de wetenschappers, die haar wil observeren. Langzaamaan komen haar herinneringen terug. Ze komt van de planeet Dessa en wordt onbewust gedwongen om terug naar haar thuiplaneet te reizen. Het tweede deel wordt de film eerder gewoontjes. De actie neemt het over. Dessa moet gered worden uit de handen van de boosaardige kapitalist die gezonde lucht verkoopt op een ecologisch totaal ontwrichte planeet.
Nog meer Russische films
Cinema Nova brengt binnenkort drie postapocalyptische films van de Russische regisseur Konstantin Lopushansky. Deze films behoren dan wel niet tot het programma van Offscreen, maar spreken ongetwijfeld eenzelfde publiek aan dat ‘Outer Space’ kan appreciëren. De regisseur was assistent van Andrei Tarkovsky toen die ‘Stalker’ draaide. Hun films ademen dezelfde sfeer uit. Dat wil zeggen: traag, poëtisch en de films worden als ‘metafysische meditaties’ omschreven.
Op 19 maart is er ‘Letters From A Dead Man’, op 20 maart ‘Visitor Of A Museum’ en op 25 maart en 2 april ‘The Ugly Swans’. Die laatste film is naar een sciencefictionverhaal van de broers Arkady en Boris Strugatsky. Konstantin Lopushansky bezoekt op 2 april onze hoofdstad en leidt zelf zijn film in.
Offscreen wordt vijf
Offscreen 2011 was voor filmliefhebbers én sciencefictionfans een heel interessante editie dankzij de ontsluiting van de Oostblokfilms. Ik ben benieuwd naar editie 2012. Dan wordt Offscreen vijf jaar. Welke thema’s zal organisator Dirk Van Extergem ons dan voorschotelen?
Enkele vermelde films
- AELITA
- Regie: Yakov Protazanov
- USSR / 1924 / 110 min.
- INTERPLANETAIRE REVOLUTIE
- Regie: Komissarenko Z., Merkulov, Hodataevy N.
- USSR / 1924 / 9 min.
- IKARIE Xb1
- Regie: Jindrich Polak
- Tsjecho-Slowakije / 1963 / 86 min.
- TO THE STARS BY THE HARD WAY
- Regie: Richard Viktorov
- USSR / 1980 / 118 min.
- SECONDS
- Regie: John Frankenheimer
- VS / 1966 / 107 min.
- SOLARIS
- Regie: Andrei Tarkovski
- USSR / 1972 / 165 min.
- THE FACE OF ANOTHER
- Regie: Hiroshi Teshigahara
- Japan / 1966 / 124 min.
OFFSCREEN 2011
9 –27 februari 2011
Cinema Nova, Cinema Rits, Cinematek, Bozar, Brussel
Meer info
www.offscreen.be
www.nova-cinema.org/?lang=nl
Frank Beckers